Κανελλόπουλος Ελευθέριος

Περιγράφει τον διαβητικό ασθενή με παρουσία εξέλκωσης, φλεγμονής, λοίμωξης, καταστροφής των ιστών, συνοδευόμενη από νευρολογικές διαταραχές και διαφόρου βαθμού αρτηριοπάθειας των κάτω άκρων.
Το διαβητικό πόδι ανήκει σε ένα άνθρωπο με σακχαρώδη διαβήτη μετά από 10-15 χρόνια αρρύθμιστου διαβήτη, πιο συχνό σε τύπου I (σε αυτούς που χρειάζονται ινσουλίνη για την θεραπεία).

Τα συνηθέστερα προβλήματα που σχετίζονται με το ‘διαβητικό πόδι’ είναι: η περιφερική νευροπάθεια ( αυτόνομη ή αισθητική), η περιφερική αρτηριοπάθεια και το πόδι ‘Charcot’. 

Η πρόληψη, η σωστή ενημέρωση και η συστηματική περιποίηση των ποδιών είναι εξαιρετικά σημαντική εάν υπολογίσουμε ότι το 70% θα αντιμετωπίσει πρόβλημα με τα πόδια του, το 15% θα παρουσιάσει ‘εξέλκωση’.

Μία και μόνη πληγή μπορεί να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό.

Σωστός καθαρισμός, περιποίηση των νυχιών, δεν περπατά ξυπόλυτος ( μειωμένη αίσθηση πόνου), παπούτσια ειδικά κατασκευασμένα άνετα (εάν υπάρχει εξέλκωση ή έστω και επουλωμένο), κατασκευή ειδικών πελμάτων για την αποφόρτιση σημείων υψηλής πίεσης και προστασία των περιοχών αυτών.

Η εμφάνιση ελκών στα πόδια συνδυάζεται με πολύ υψηλό ποσοστό ακρωτηριασμών.

Η πρόληψη είναι ικανή να μειώσει σε μεγάλο βαθμό τους ακρωτηριασμούς. 

Ο έλεγχος, η ρύθμιση του σακχάρου, και τα καθημερινά επίπεδα της γλυκόζης αίματος είναι το πρώτο μέλημα για την αποφυγή επιπλοκών. Κανένας εφησυχασμός στην παραμικρή αλλαγή στα νύχια, στην εμφάνιση ξηροδερμίας, υπερκερατώσεων (κάλων), γαμψοδακτυλίας (αλλαγή στο σχήμα των δακτύλων), είτε ακόμα και μικροπληγών.

Ένας μικροτραυματισμός ή ένα άσχημα κομμένο νύχι μπορεί να οδηγήσει σε έλκος που θα κάνει από 3 έως έξι μήνες να επουλωθεί, εάν αντιμετωπισθεί σωστά.

Οδηγίες που οφείλουν να τηρούν ευλαβικά όλοι οι διαβητικοί ασθενείς.

• Δεν περπατάμε ποτέ ξυπόλυτοι ή μόνο με τις κάλτσες μας, ακόμα και μέσα στο σπίτι. Στην παραλία ή στη θάλασσα φοράμε παπούτσια θαλάσσης.
• Φοράμε άνετα παπούτσια με χοντρό πάτο. Προτιμούμε παπούτσια με βαθύ και ευρύ πέλμα, με αρκετό μήκος και ύψος μπροστά για να χωράνε τα δάχτυλά μας και αρκετό πλάτος στην περιοχή των μεταταρσίων (στο «κουτεπιέ»). Το καλύτερο παπούτσι έχει λείες εσωτερικές ραφές και κορδόνια, που το κρατούν σταθερό στο πόδι μας (τα παπούτσια χωρίς κορδόνια είναι ακατάλληλα, γιατί για να κρατούν το παπούτσι σταθερό στο πόδι μας πρέπει να είναι σφιχτά στα δάχτυλα και στην φτέρνα, περιορίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο το πόδι μας). Προτιμούμε να φοράμε αθλητικά παπούτσια, όχι παπούτσια με τακούνια.
• Προτιμούμε να αγοράζουμε καινούργια παπούτσια στο τέλος της ημέρας και όχι πρωινές ώρες (τα πόδια μας το απόγευμα είναι πιο πρησμένα από ότι το πρωί). Μπορούμε να σχεδιάσουμε το αποτύπωμα του πέλματός μας σε όρθια θέση σε ένα χαρτόνι και να το τοποθετήσουμε στα καινούργια παπούτσια, για να δούμε αν το αποτύπωμα χωράει άνετα στον πάτο του παπουτσιού. Φοράμε τα καινούργια παπούτσια για 1-2 ώρες την ημέρα στην αρχή.
• Ελέγχουμε κάθε βράδυ τα παπούτσια για τυχόν μικροαντικείμενα στο εσωτερικό τους (π.χ. πετραδάκια, κέρματα, καρφιά, κ.λ.π.) ή για χαλασμένες ραφές και πάτους.
• Δεν φοράμε σφιχτές κάλτσες. Προτιμούμε κάλτσες χωρίς εσωτερικές ραφές, μάλλινες ή ειδικές κάλτσες που μας προτείνει εξειδικευμένος γιατρός ή νοσηλεύτρια.
• Πλένουμε τα πόδια μας καθημερινά και τα στεγνώνουμε προσεχτικά. Προσέχουμε και στεγνώνουμε ιδιαίτερα τις περιοχές ανάμεσα στα δάχτυλα, προσπαθώντας να μην τα απομακρύνουμε πολύ μεταξύ τους.

• Ελέγχουμε τα πόδια κάθε βράδυ για μικρά τραύματα ιδίως στα πέλματα ή στα διαστήματα ανάμεσα στα δάχτυλα. Εάν δε μπορούμε να φτάσουμε τα πόδια μας οι ίδιοι, χρησιμοποιούμε καθρέφτη για να μπορέσουμε να δούμε τα πέλματα ή ζητάμε τη βοήθεια ενός συγγενή ή ενός φίλου. Ψάχνουμε για: αλλαγές του συνηθισμένου χρώματος στο δέρμα, ασυνήθιστο πρήξιμο, πληγές, κοψίματα, φουσκάλες, γρατζουνιές, φουσκάλες ή υγρό ή αίμα κάτω από κάλους.
• Αν ανακαλύψουμε οτιδήποτε που δεν είναι φυσιολογικό στο πόδι μας δεν προσπαθούμε να το θεραπεύσουμε μόνοι μας. Ενημερώνουμε το Διαβητολόγο μας ή το Διαβητολογικό Κέντρο που μας παρακολουθεί.
• Δεν αφαιρούμε τους κάλους με ξυραφάκι ή με αυτοκόλλητα του εμπορίου. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ελαφρόπετρα. Προτιμούμε η περιποίηση των κάλων να γίνεται από εξειδικευμένο προσωπικό (ποδολόγος-ποδοθεραπευτής, εξειδικευμένος γιατρός ή νοσηλευτής)
• Δεν χρησιμοποιούμε πολύ ζεστό νερό για το μπάνιο. Το χλιαρό νερό, θερμοκρασίας 37ο C, είναι το καταλληλότερο. Δοκιμάζουμε το νερό της μπανιέρας και του ντους με τον αγκώνα μας πριν κάνουμε ζεστό μπάνιο. Αποφεύγουμε να τοποθετούμε τα πόδια μας πολύ κοντά σε φωτιά και θερμάστρες και δεν τα αφήνουμε πολύ ώρα στον ήλιο (υπάρχει κίνδυνος σοβαρών εγκαυμάτων).
• Καταπολεμούμε τη ξηρότητα του δέρματος των ποδιών κυρίως με ειδικούς αφρούς ή ενυδατικές κρέμες (περιέχουν ουρία), που συνιστούν εξειδικευμένοι γιατροί ή νοσηλευτές και ποδολόγοι-ποδοθεραπευτές. Το ξηρό δέρμα μπορεί να σκιστεί και να οδηγήσει στη δημιουργία πληγών. Η βαζελίνη είναι ακατάλληλη.
• Κόβουμε τα νύχια σε ευθεία γραμμή με το δέρμα. Είναι πιο ασφαλές να χρησιμοποιούμε λίμα και να λιμάρουμε τα νύχια μας, παρά να τα κόβουμε οι ίδιοι με νυχοκόπτη ή ψαλιδάκι. Δεν κόβουμε ποτέ νύχια που έχουν μεγαλώσει μέσα στο δέρμα. Προτιμούμε η περιποίηση των νυχιών να γίνεται από εξειδικευμένο προσωπικό (ποδολόγος-ποδοθεραπευτής, εξειδικευμένος νοσηλευτής).

Αποφεύγουμε το κάπνισμα.

Ρυθμίζουμε με τη βοήθεια του Διαβητολόγου μας όσο καλύτερα μπορούμε το σάκχαρό μας.

Σημάδια που μας οδηγούν σε γιατρό

• Πόδι που πονά
• Πόδι που άλλαξε χρώμα (κόκκινο ή μελανό)
• Πόδι που είναι θερμό (όλο ή ένα μέρος του)
• Άσχημη οσμή στα πόδια.
• «Φουσκάλες» ή μικρές πληγές.
• Αλλαγές στα νύχια.

1-2 φορές το χρόνο δείχνουμε τα πόδια μας στο Διαβητολόγο που μας παρακολουθεί.